Stijgende verzuimcijfers! Heb jij oog voor Mantelzorg?

Geplaatst op 20 december 2013 door Zo'e Houbolt-Wit

Mantelzorgers zorgen voor een chronische zieke, gehandicapte of hulpbehoevende partner, ouder, kind of ander familielid, vriend of kennis. Het zijn geen professionele zorgverleners, maar mensen die onbetaald zorg verlenen omdat zij een persoonlijke band hebben met degene voor wie ze zorgen. En ze werken ook bij jou!

Mantelzorg gaat dus niet om de alledaagse zorg voor bijvoorbeeld een gezond kind of de gewone zorg die je in een familie of gezin voor elkaar hebt. Mantelzorg is vaak langdurig en intensief. Het gaat om mensen die meer dan acht uur per week of langer dan drie maanden voor een ander zorgen.

Al met al verlenen zo’n 4 miljoen Nederlanders mantelzorg, daarvan is 2/3 deel vrouw. Zo’n 7% is zwaar overbelast door mantelzorg. In de leeftijdscategorie van 35 tot 65 jaar wordt de meeste mantelzorg verleend. Tussen de 45 en 54 jaar is het aandeel vrouwen dat mantelzorg verleent 62,5% en in de leeftijdsgroep van 35 tot 44 jaar is het aandeel van vrouwen 71%. Een grote groep vrouwen combineert werk met de zorg voor het eigen gezin en mantelzorg. Bijna 7% heeft het gevoel teveel op de schouders te hebben genomen. Deze mantelzorgers kunnen de zorgverlening en andere taken en verplichtingen niet combineren en voelen zich zwaar belast. Een andere groep is reeds onder de druk bezweken en ondervindt daarvan de schade. Bijvoorbeeld omdat hun zelfstandigheid in de knel is gekomen, omdat ze ziek of overspannen zijn geraakt of doordat ze conflicten hebben gekregen op het werk of in het eigen gezin.

Werk jij in een sectoren waarin vrouwen oververtegenwoordigd zijn? Dan zul jij eerder worden  geconfronteerd met fricties tussen de combinatie arbeid en mantelzorg!

Wanneer de verzuimcijfers in je organisatie stijgen raad ik je zeker een nadere analyse aan. Wat speelt er en is sprake van verborgen verzuim? Bij verborgen verzuim melden werknemers zich ziek omdat ze teveel op ‘hun bordje hebben liggen’ in de privésfeer. Van arbeidsongeschiktheid is niet echt sprake. Mogelijk is het verborgen verzuim in jouw organisatie gerelateerd aan mantelzorg. En daar kun jij veel aan doen!

Stel; iemand wordt geconfronteerd met bijvoorbeeld een terminaal zieke partner of een dementerende ouder. Wie is dan verantwoordelijk voor het zoeken naar oplossingen? Ik vind het in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van jouw werknemer om hier iets voor te regelen. Hij kan zelf de zorg op zich nemen of het zo organiseren dat andere naasten deze zorg op zich nemen. Wanneer het jouw werknemer niet meer lukt om de zaken te organiseren is het noodzakelijk dat hij naar jou toe stapt. In goed onderling overleg moet kunnen jullie dan bekijken welke mogelijkheden er zijn. Goed werkgeverschap én goed werknemerschap horen daarbij uitgangspunt te zijn. Zoals je ziek melden een keuze is, is zorg verlenen ook een keuze. Al voelt het soms anders.

Ik praat dus over jouw verantwoordelijkheden als werkgever en de verantwoordelijkheiden van juw werknemer bij het zoeken naar oplossingen voor knelpunten in de combinatie arbeid en mantelzorg. Daarbij vind ik het belangrijk om een onderscheid te maken tussen structureel en intensief mantelzorg verlenen voor bijvoorbeeld een gehandicapt kind of gedurende een kortere periode, voor bijvoorbeeld een ouder die terminale zorg nodig heeft.

Er zijn allerlei verlofregelingen. Het is echter funest wanneer jij als werkgever eenzijdig geconfronteerd wordt met rechten van werknemers waar vervolgens geen overleg over mogelijk is. Afspraken die jij maakt in onderling overleg zijn meestal beter dan de formele verlofregels. Ik vraag mij zelfs af of alle formele verlofregelingen op dit vlak niet meer kwaad dan goed doen. Parttime werken kan de oplossing zijn om mantelzorg langdurig met een baan in evenwicht te houden. Ik benadruk dat er een balans moet zijn tussen goed werkgeverschap én goed werknemerschap. Wanneer van jou als werkgever een tegemoetkoming wordt gevraagd, mag jij ook flexibiliteit van jouw werknemer vragen. Over en weer moeten jullie de bereidheid hebben om water bij de wijn te doen om tot een oplossing te komen. Mantelzorg is een privé verantwoordelijkheid en goed werkgeverschap houdt ook in dat mee wordt gedacht over oplossingen rond bijvoorbeeld de zorg voor een terminaal zieke ouder en oplossingen daarvoor op de werkvloer.

Natuurlijk kun je op het verborgen verzuim controle uitoefenen. Komt het grijze verzuim aan het licht, dan voer je een indringend gesprek. Hoe je dit ook doet, het zal niet bijdragen aan de motivatie van je werknemer, het zal wel bijdragen aan een verslechtering van de arbeidsverhoudingen. Het probleem in de privésfeer heb je hiermee ook niet opgelost. Niet doen dus!

Gemiddeld genomen is één op de vijf leidinggevenden en één op de vier collega’s van mantelzorgers niet bekend met de zorgtaken. Daarnaast hebben mantelzorgers zelf nog onvoldoende het besef dat zij mantelzorger zijn; zorgen voor een naaste doe je gewoon! Ondanks het feit dat bijna alle mantelzorgers aangeven dat zij zelf verantwoordelijk zijn voor het bespreekbaar maken van het onderwerp, doen zij dit onvoldoende.

Het is voor jou als werkgever, personeelsfunctionaris of leidinggevende noodzakelijk beter naar de mantelzorg te gaan kijken. Wanneer je dat nalaat, leidt dat tot meer verborgen verzuim. Iemand meldt zich ziek omdat het thuis even allemaal teveel is geworden. En stijgende verzuimcijfers zijn niet gunstig voor jouw organisatie. Vraag bij een ziekmelding of de ziekte te maken heeft met overbelasting door mantelzorg? Zo maak je het probleem bespreekbaar en zichtbaar en kan het probleem in de organisatie worden aangepakt.

Ook bij functionerings- en beoordelingsgesprekken kan de leidinggevende dan bijvoorbeeld aangeven dat hij vindt dat een medewerker bepaalde opdrachten niet kan uitvoeren, of bepaalde carrièremogelijkheden voorbij moet laten gaan, omdat de medewerker veelvuldig te moe op haar werk verschijnt vanwege privézorgtaken. Sommigen hebben zoveel verantwoordelijkheidsgevoel dat ze doorgaan totdat ze er zelf bijna aan onderdoorgaan. In dat geval is het ook een kwestie van goed werkgeverschap om in te grijpen. Als een leidinggevende merkt dat iemand oververmoeid dreigt te raken moet hij of zij met een medewerker om de tafel. Soms is een werknemer bijna niet bij machte invloed op die druk vanuit de privésfeer uit te oefenen en vlucht in verborgen verzuim. Vraag wat er speelt en stel vragen als: wat heb jij zelf gedaan om de situatie op te lossen, wat verwacht je van ons, hoe lang heb je nodig, wat kunnen we samen? Ik kan jouw leidinggevenden en andere functionarissen hierop trainen. Zo krijgt de organisatie handvatten om samen te zoeken dan naar een oplossing ‘op maat’

Ik geef je vijf risicogroepen van mantelzorgers die het gevaar lopen overbelast te raken:

• helpers van huisgenoten
• zorgverleners die lange tijd intensief hulp verlenen
• verzorgers van terminale patiënten
• nabestaanden die – langdurig – hebben gezorgd voor een onlangs overleden naaste
• oudere mannen die in hun eentje zorgen voor een chronisch zieke.

En ik geef je een goede richting voor het samen vinden van een oplossing:

• flexibele werktijden, bloktijden en thuiswerkmogelijkheden
• compensatiemogelijkheden: als ik vandaag hier vrij voor mag nemen compenseer ik dat op een andere manier
• vakantiedagen opnemen
• Tijdelijk minder werken
• Train je leidinggevenden in het bespreekbaar maken van verborgen verzuim waarvan mantelzorg een mogelijke reden is
• En als laatste redmiddel; inzetten zorgverlof en calamiteitenverlof

Wil je meer informatie of een workshop over dit onderwerp? Bel 033-4334399 en ik kom je graag helpen.

 

---

• ← De keuze tussen wel of geen Eigen Risico Drager voor de WGA?
• BeZaVa: eén dag gewerkt en 12 jaar betalen! →